ในวิสิทธิมรรค (มรณาสติ) มีข้อความเรื่องความสิ้นไปอย่างรวดเร็วของโลก ดังนี้ว่า "...โดยปรมัตถ์ ขณะแห่งชีวิตของปวงสัตว์มีน้อยยิ่งนักฯ เปรียบดุจล้อรถแม้ที่หมุนอยู่ ก็ย่อมหมุนด้วยส่วน (แห่งดุม) อันเดียวเท่านั้น แม้เมื่อหยุดก็หยุดด้วยส่วน (แห่งดุม) อันเดียวเหมือนกันฉันใด ชีวิตของปวงสัตว์ก็ฉันเดียวกันนั่นแล เป็นไปเพียงขณะจิตดวงเดียว เมื่อจิตดวงนั้นพอดับแล้ว สัตว์ท่านก็เรียกว่าตายแล้ว
เหมือนกันฯ....
ชีวิต อัตภาพ และสุข ทุกข์ทั้งมวล
เกิดกับจิตดวงเดียว ขณะย่อมล่วงไปพลัน
ขันธ์ของคนที่ตายไป หรือของคนที่กำลังเป็นอยู่ก็ตาม ซึ่งดับไปแล้ว
ขันธ์ทั้งหมดก็เป็นเช่นเดียวกัน คือ ดับไปโดยไม่กลับมาเกิดอีก
สัตว์ชื่อว่าไม่เกิด เพราะจิตไม่เกิด
ชื่อว่าเป็นอยู่ เพราะจิตเกิดขึ้นเป็นปัจจุบัน
ชื่อว่าตายแล้ว เพราะจิตดับ ดังนี้...."
ที่เราเรียกว่าตายนั้น ความจริงไม่ได้ต่างอะไรกันเลยกับสภาพที่เป็นไปทุกขณะจิตนี้เอง ทุกขณะที่จิต
ดับไปก็เป็นการตายของจิต จิตทุกดวงเกิดขึ้นแล้วก็ดับสิ้นไป ซึ่งเป็นปัจจัยให้เกิดจิตดวงต่อไป เมื่อจิตดวงสุดท้ายของชาตินี้ คือ จุติจิตดับไปแล้ว จิตดวงแรกในชาติต่อไป คือ ปฏิสนธิจิตก็เกิดต่อ ไม่มีตัวตนเลยสักขณะเดียวในชีวิต ฉะนั้น จึงไม่มีอัตภาพตัวตนที่ท่องเที่ยวไปจากชาตินี้สู่ชาติหน้า
อวิชชานั่นเองที่ทำให้คิดและกระทำเสมือนดังว่าร่างกายและจิตใจนั้นยั่งยืน เราติดข้องและยึดมั่นในร่างกายและจิตใจว่าเป็นตัวตน เราคิดว่าเป็นตัวตนที่เห็น ได้ยิน คิดและไปโน่นมานี่ การยึดถือว่าเป็นตัวตนนั้นทำให้เกิดความทุกข์ เราอยากจะประสบแต่อารมณ์ที่น่ายินดีเท่านั้น และเมื่อประสบกับสภาพธรรมที่ไม่เป็นที่น่ายินดี เช่น ชรา พยาธิและมรณะ ก็จะเศร้าโศก คนที่ไม่เข้าใจสภาพธรรม ก็ไม่เข้าใจพระธรรมที่ว่า ความทุกข์เกิดจากความรักซึ่งเป็นอริยสัจธรรมที่สอง เราควรรู้ชัดว่านามธรรมและรูปธรรมทั้งปวงที่เกิดขึ้นนั้นไม่เที่ยง เป็นทุกข์และเป็นอนัตตา ไม่ใช่ตัวตน สัตว์ บุคคล
.....................................
